اعمال مديريت در دانه های روغنی ديم مناطق مختلف کشور:

وضعيت آب و هوايی ديمزارهای کشور قابل پيش بينی نبوده بطوريکه تغييرات آن در چند سال گذشته وسيع و از خشکسالی شديد تا سالهای پر باران و از زمستانهای خيلی سرد و بهار خنک تا زمستان معتدل و بهار گرم وجود داشته است. همين امر سبب شده است تا کشاورزی در اين مناطق همراه با ريسک بوده و توليدات زراعی تابع مستقيمی از شرايط اقليمی گردد. با توجه به وجود عوامل جوی غير قابل کنترل، مديريت مزارع ديم مشکل و به همان نسبت پاسخ محصولات به آن تعيين کننده است. با اعمال مديريت صحيح زراعی می توان در سالهای مطلوب به پتانسيل توليد نزديک و در سالهای نا مطلوب اثرات فاکتورهای محيطی را کاهش و توليد منطقی داشت.

کشورمان جزء مناطق خشک و نيمه خشک جهان بوده و 54% اراضی قابل کشت کشور بصورت ديم می باشد. مناطق مختلف آب و هوايی کشور از نظر کشاورزی به چهار منطقه تقسيم شده است که شامل : 1- اقليم گرم و مرطوب سواحل درياي خزرکه دارای متوسط حداكثر درجه حرارت 37 ، متوسط حداقل درجه حرارت 7- و تعداد روزهاي يخبندان حدود يكماه و متغير است. 2-اقليم گرم و خشک جنوب که دارای متوسط حداكثر درجه حرارت 50 ، متوسط حداقل درجه حرارت 5- و تعداد روزهاي يخبندان کمتر از يكماه است. ويژگی اين اقليم شامل آب و هوای گرمسير با زمستانهای ملايم ، بهار کوتاه و گرم و فصل گرمای طولانی است. 3- اقليم معتدل سرد که دارای متوسط حداقل درجه حرارت 7- تا 14- و تعداد روزهاي يخبندان حدود يكماه تا دو ماه متغير است. شرايط آب و هوايی اين اقليم بسته به دور يا نزديکی به کوير و ارتفاعات متغير است اما عموما دارای زمستان های سرد و ملايم و تابستان های گرم است.

4-اقليم سرد که دارای متوسط حداقل درجه حرارت کمتراز 14- و تعداد روزهاي يخبندان حدود سه ماه است. عموما دارای زمستان های سرد و تابستان های ملايم است.

به علت حجم بالای واردات روغن، در سالهای اخير دانه های روغنی مورد توجه و حمايت وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته و ديمزارها يکی از عرصه های توسعه اين محصولات در نظر گرفته شده است. در شرايط ديم کشور امکان کشت سه محصول روغنی کلزا، گلرنگ و آفتابگردان وجود دارد. بر اساس طرح افزايش توليد روغن نباتی کشور جايگاه کلزا در مناطق ديم گرمسير، گلرنگ مناطق معتدل سرد و سرد و آفتابگردان در هر سه اقليم در نظر گرفته شده است.

اين محصولات در تناوب با گندم ديم کشت شده و جايگزين آيش می گردند. تفاوت مورفولوژی و فيزيولوژی اين محصولات با گندم و عدم آفات و بيماری های مشترک آنها با گندم سبب شده است تا گياهانی مناسب برای قرار گرفتن در تناوب غلات باشند.

عوامل مهم مديريت زراعی دانه های روغنی در شرايط ديم شامل تهيه زمين، عمق کشت، ميزان بذر مصرفی، کود، کنترل علفهای هرز و رقم می باشد. که در ذيل به آنها اشاره می شود:

سيستم ريشه کلزا ، گلرنگ و آفتابگردان عميق بوده و مشاهدات نشان داده است که شخم عميق پاييزه با گاوآهن برگردان دار می تواند ضمن تهويه خاک و بهبود شرايط فيزکی آن به توسعه ريشه ها منجر شده و گياه با جذب رطوبت از عمقهای پايين تر، کمتر تحت تاثير خشکی قرار گرفته و عملکرد بهتری داشته باشد. اجرای زير شکن در اراضی که دارای لايه های سخت زيرين خاک بودند نيز باعث افزايش نفوذ پذيری آب در خاک و توسعه ريشه ها گرديد و عملکرد بيشتر را به دنبال داشت. زدن ديسک برای خرد شدن کلوخه ها و تهيه بستر مناسب لازم بوده و در مورد کلزا بعلت بذر ريز بودن آن بسيار مهم است. در کشتهای بهاره انجام خاک ورزی عميق در پاييز (بطوريکه در بالا ذکر شد) و خاک ورزی سبک (کم عمق) به وسيله پنجه غازی و يا هرس دندانه دار توصيه می شود.

دانه های روغنی بر خلاف غلات تحمل کشت عميق در شرايط ديم را نداشته و بهترين عمق کشت برای کلزا 1 تا 3 سانتيمتر، گلرنگ 2 تا 3 و آفتابگردان 2 تا 4 سانتيمتر است. عمق کشت مناسب باعث ايجاد سبز يکنواخت در مزرعه شده و در کشتهای پاييزه بعلت جوانه زنی بموقع باعث زود رسی، تحمل بهتر تنشهای سرما و خشکی خواهد شد. از طرف ديگر کشتهای عميق باعث کاهش سطح سبز، افزايش تراکم علفهای هرز و در نهايت کاهش عملکرد خواهد شد. کاشت عميق باعث تاخير در سبز مزرعه شده و نيز با توجه به اينکه گياهچه قبل از سبز شدن و شروع فتوسنتز از ذخيره بذری (آندسپرم) استفاده می کند لذا در کشتهای عميق گياهچه ها با صرف انرژی بيشتری به مرحله سبز شدن می رسند و همين امر حساسيت آنها را به تنشهای محيطی بيشتر می کند.

تاريخ کاشت گياهان در شرايط ديم به زمان وقوع بارندگی موثر بستگی دارد و به همين علت تعيين يک تاريخ دقيق ممکن نيست. اما بسته به کشت بهاره يا پاييزه می توان تاريخ کشت مناسب را بشرح ذيل تعيين نمود:

در زراعت کلزا در مناطق ديم گرمسير بايد بلافاصله بعد از وقوع اولين بارندگی پاييزه اقدام به تهيه زمين و کشت نمود. آمار بارندگيهای بلند مدت مناطق مختلف گرمسير نشان می دهد که در اکثر سالها بارندگی موثر در نيمه دوم آبان ماه رخ داده و کشت در اين زمان ممکن خواهد بود. تاخير در کشت بعد از اين زمان قطعا باعث کوتاه شدن فصل رشد و در نهايت کاهش عملکرد خواهد شد. بررسی وضعيت مناطق ديم گرمسير از نظر ارتفاع از سطح دريا نشان داد که در مناطق با ارتفاع پايين (مانند مناطق ديم خوزستان) خسارت ناشی از تاخير در کشت کمتر از مناطق با ارتفاع متوسط و بالا است. زيرا در مناطق ديم پست زمستانها ملايمتر و فصل رشد در طول زمستان بيش از مناطق ديم مرتفع است بهمين علت تاخير در کاشت تا حدی قابل جبران خواهد بود. اما بهرحال کشت بموقع همواره عملکرد بالاتری خواهد داشت.

تاريخ کشت پاييزه گلرنگ در مناطق معتدل سرد نيز قبل از وقوع اولين بارندگی موثر پاييزه بوده و بررسی آمار بلند مدت نشان داده است که اين بارندگی در دهه دوم آبانماه رخ خواهد داد لذا کشت در هفته اول آبانماه برای اين مناطق توصيه می گردد. در کشت بهاره گلرنگ و آفتابگردان نيز کشت در اولين فرصت ممکن و در صورت گاورو بودن زمين در اواخر زمستان مناسب خواهد بود .اين تاريخ برای مناطق معتدل سرد اوايل اسفند و در مناطق سردسير احتمالا اواخر اسفند و يا اوايل فروردين خواهد بود. نکته مهم عدم از دست دادن فرصت کشت است زيرا در اين زمان فرصت کوتاهی برای کشت وجود دارد و از دست دادن آن باعث کاهش شديد در عملکرد خواهد شد.

تاخير در کاشت در کشت پاييزه باعث افزايش خسارت سرما و در نتيجه کاهش تراکم بوته و افزايش تراکم علفهای هرز و نيز افزايش خسارت سرمای بهاره خواهد شد. بررسی تاريخهای کشت بموقع و تاخيری در کلزا نشان داد که سرمای بهاره در کشت بموقع باعث عدم غلاف بندی در انتهای ساقه اصلی ولی در کشتهای تاخيری باعث عدم غلاف بندی در قسمتهای ميانی گرديد که خسارت ناشی از آن بيش از کشت بموقع بود.

تراکم بوته در واحد سطح، اجزاء عملکرد را بشدت تحت تاثير قرار داده و در تراکم بهينه، برآيند اين اجزاء باعث بروز حداکثر عملکرد خواهد شد. نتايج نشان داده است که بسته به نوع کشت (بهاره يا پاييزه)، بافت خاک، نحوه تهيه بستر، عمق کشت و قوه ناميه بذر ميزان بذر مصرفی می تواند تغيير کند. در کشت کلزای ديم مناطق گرمسير بسته به ارتفاع از سطح دريا ميزان بذر مصرفی تعيين می گردد که شامل:

6 تا 7 کيلوگرم در هکتار در مناطق با ارتفاع کم، 7تا 8 کيلوگرم در هکتار در مناطق با ارتفاع متوسط و 8 تا 10 کيلوگرم در هکتار در مناطق ديم گرمسير با ارتفاع بالا. در کشت بهاره گلرنگ 15 تا 20 کيلوگرم در هکتار و در کشت پاييزه 15 تا 25 کيلوگرم در هکتار. در زراعت آفتابگردان نيز تراکم بوته 45 تا 55 هزار بوته بهترين عملکرد را داشته و برای تامين اين تراکم در کشتهای بهاره مناطق سرد و معتدل سرد و نيز کشتهای پاييزه مناطق گرمسير 6 تا 9 کيلوگرم در هکتار و در کشت انتظاری مناطق سردسير تا 15 کيلوگرم در هکتار توصيه می گردد. با توجه به محدويت رطوبت موجود در خاک تراکم زياد بوته در واحد سطح باعث کاهش سهم رطوبتی بوته ها شده و کاهش شاخه زايی، و کاهش اجزاء عملکرد شامل تعداد دانه در غلاف، غوزه و يا طبق، تعداد غلاف يا غوزه در بوته و وزن دانه خواهد شد و در نهايت کاهش عملکرد را بدنبال خواهد داشت. تراکم کم نيز علاوه بر غلبه علفهای هرز باعث ايجاد مشکل در برداشت خواهد شد.

کنترل علفهای هرز در زراعتهای ديم بيش از کشتهای آبی اهميت دارد زيرا اين علفها مصرف کننده رطوبت خاک بوده و زراعت مورد نظر را به شدت تحت تاثير قرار می دهد. وجود علف هرز گلرنگ وحشی در زراعت کلزا باعث ايجاد مشکل اساسی در زمان برداشت شده و حتی منجر به عدم برداشت محصول شده است. وجود علفهای هرز هم خانواده با دانه های روغنی می تواند مشکلات اساسی ايجاد نمايد. علفهای هرز خردل وحشی و شلمی در مزارع کلزا تنها از طريق وجين دستی قابل حدف بوده و بعلت تشابه اندازه و وزن دانه آن با کلزا در بوجاری نيز قابل جدا سازی نيست. اختلاط بذر اين علف هرز در مزارع توليد دانه، باعث کاهش کيفيت روغن و در مزارع توليد بذر، باعث ايجاد اختلاط و آلودگی شديد بذر خواهد شد. همچنين بذر علف هرز بی تی راخ در زراعت کلزا و بذر علف هرز گلرنگ وحشی در زراعت گلرنگ قابل جدا سازی از طريق بوجاری نيست. عوامل مهم در کنترل علفهای هرز شامل تهيه زمين، عمق کشت و تراکم بوته در واحد سطح است. استفاده از سموم علف کش نيز بسيار موثر است. استفاده از علفکش گالانت سوپر در کنترل علفهای هرز باريک برگ بسيار موثر است بخصوص اينکه دانه های روغنی در تناوب با گندم ديم قرار دارند و گندم ريزش کرده از سال قبل می تواند بعنوان علف هرز عمل کند. سم لونترل بخوبی می تواند علفهای هرز پهن برگ را در زراعت کلزا کنترل نمايد اما هنوز سموم علف کش پهن برگ برای زراعت گلرنگ و آفتابگردان وارد کشور نشده است. از علفکش قبل از کاشت ترفلان نيز می توان در سه محصول روغنی ديم استفاده نمود به شرط آنکه رطوبت خاک در زمان استفاده مناسب باشد.

کنترل علفهای هرز می بايست بطور مداوم و در تمامی زراعتهايی که در تناوب هم قرار دارند صورت گيرد بطوريکه کنترل علفهای هرز پهن برگ در کلزا، گلرنگ و آفتابگردان می تواند تراکم اين نوع علفهای هرز را در زراعت گندم

کاهش دهد و بالعکس.

تاثير رقم بر افزايش عملکرد را به تنهايی حدود 30 درصد برآورد کرده اند اما مزيت مهم رقم اينست که بکارگيری آن توسط کشاورزان نياز به تکنولوژی جديد و يا ادوات خاصی ندارد و به راحتی با رقم قبلی جايگزين می گردد. در مورد زراعت ديم کلزا بسته به منطقه ارقام دارای اختلافاتی هستند که بشرح ذيل است:

در مناطق گرمسير مرتفع مانند پلدختر (لرستان) بررسي ها نشان دا د كه از نظر زودرسي هيبريد Hyola401 ، RGS003 و Option500بترتيب با فاصله رسيدن حدود 6 روز از يكديگر قرار داشتند. اين امر يكي از دلايل عملكرد بالاي اين هيبريد نسبت به دو رقم ديگر بوده است. هيبريد Hyola401 با 5/852 کيلو گرم در هکتار بيشترين عملکرد دانه را دارا بود. در منطقه سرپل ذهاب (کرمانشاه) هيبريد Hyola401 و رقم RGS003 بترتيب با 1343 و 1293 کيلو گرم در هکتار بيشترين و رقم Option500 با 1037 کيلوگرم در هکتار عملکرد بالايی داشت. در منطقه خوزستان عملکرد هيبريد Hyola401 بعلت شاخه زايی بيشتر بطور مشهود بيش از رقم RGS003 بود. در سه دشت باشت، ليشتر و دهدشت در منطقه گچساران نيز هيبريد Hyola401 بترتيب با 1387، 1276 و 11239 کيلوگرم در هکتار در هر سه منطقه بيشترين عملکرد دانه را داشت. آزمايشات ايستگاه تحقيقات گچساران نشان داد که ارقام RGAS0324 و Option500 و هيبريد Hyola401 بترتيب با 1317، 1220و 1183 بيشترين عملکرد دانه را داشته و اختلاف معنی داری از نظر آماری نداشتند. بررسی ها نشان داده است که امکان جايگزينی يک رقم آزادگرده افشان با هيبريد Hyola401 در مناطق گرمسير مرتفع وجود دارد ولی اين امر در مناطق گرمسير پست بسيار دشوار است.

در زراعت ديم گلرنگ بعلت عدم معرفی يک رقم سازگار با شرايط ديم تا کنون ارقام معرفی شده برای شرايط آبی در ديم نيز کشت می شده است. اما تلاشهای چند ساله منجر به شناسايی لاين در دست معرفی PI-537598 گرديد که در تمامی آزمايشات داخل ايستگاههای تحقيقاتی و نيز مزارع زارعين نسبت به شاهدها برتر بوده است. اين لاين در کشت پاييزه مناطق معتدل سرد و کشت بهاره مناطق سردسير کشور قابل توصيه است.

وضعيت آفتابگردان ديم نيز همانند گلرنگ بوده و تا کنون رقم مناسب برای شرايط ديم معرفی نشده است. اما گزينش از درون ارقام آزاد گرده افشان از چندين سال قبل شروع و در سالهای آتی می توان به رقم يا ارقام مناسب ديم دست يافت.

سيد سعيد پورداد | عضو هيئت علمي و معاونت موسسه تحقيقات كشاورزي ديم

جزوات اساتيد طراح سوال کارشناسي ارشد کشاورزي
ويژه داوطلبان آزمون کارشناسي ارشد سال ۱۳۹۲
فروش جزوات کارشناسي ارشد باغباني (دستنويس-تايپي-كتاب)***
کارشناسي ارشد صنايع غذايي (دستنويس-تايپي-پارسه-سنجش)****
کارشناسي ارشد حشره شناسي (دستنويس-تايپي-سنجش دانش) ***
کارشناسي ارشد بيماري هاي گياهي (دستنويس-تايپي)
کارشناسي ارشد مبارزه با علفهاي هرز (دستنويس-تايپي)
کارشناسي ارشد مديريت کشاورزي (كپي كتاب هاي مهم كنكوري)****
کارشناسي ارشد زراعت (دستنويس-تايپي-سنجش دانش-پارسه)****
کارشناسي ارشد زراعت تكنولو‍ژي بذر (دستنويس-تايپي)
کارشناسي ارشد اصلاح نباتات (دستنويس-تايپي-سنجش تكميلي)*****
کارشناسي ارشد خاكشناسي (دستنويس-تايپي)
کارشناسي ارشد GIS ( دستنويس-تايپي-سنجش دانش-كپي كتاب هاي مهم)****
کارشناسي ارشد زمين شناسي (تايپي)
کارداني به کارشناسي توليدات گياهي (دستنويس-تايپي-كپي كتاب)****
جزوه رياضي وزبان عمومي( کليه رشته هاي کارشناسي ارشد) ****
تهيه و فروش انواع حشرات بصورت خشک(اتاله) يا زنده يا در داخل الکل

شماره تماسهای مشاوره و خرید منابع و بسته آموزشی دکتری و کارشناسی ارشد تخصصی ازاد و سراسری:
۰۹۱۹۱۸۱۲۸۱۲    تماس تلفنی
۰۹۱۸۹۱۸۴۵۹۸   تماس تلفنی | ارسال اس ام اس
۰۹۳۲۹۴۸۷۸۶۶     تماس تلفنی
۲۲۲۲۵۰۴۷ - ۰۲۸ دفتر ساعت ۹ صبح الی ۱۸       PhdAzmoon[at]gmail.com
در صورت منتظر شدن پشت خطوط توصیه میشود درخواست خود را sms نمائید.

ارسال سوالات و در خواستها با اس ام اس به شماره ۰۹۱۸۹۱۸۴۵۹۸:
نمونه درخواست شما با پیامک حاوی متن روبرو : منابع دکتری باغبانی-دانشگاه ازاد-کل جزوات-قیمت- cpi (حتما آخر پیامک cpi را بنویسید)
جواب سوال شما طی چند پیامک پاسخ داده میشود:
شماره حسابها | آدرس سایتها | ارسال قیمت و هزینه درخواستی شما | توضیحات اضافی و مفید

شماره حساب و کارت به کارت خرید منابع دکتری ۱۳۹۲:
انتقال کارت به کارت (به نام مهندس آروین Mohammad Arvin):
بانک صادرات    ۶۰۳۷۶۹۱۸۰۰۲۶۷۲۹۶
بانک ملی        ۶۰۳۷۹۹۱۱۵۵۱۷۴۶۱۲
بانک سامان     ۶۲۱۹۸۶۱۲۱۰۴۳۵۱۳۶
بانک ملت        ۶۱۰۴۳۳۷۰۰۶۲۵۳۱۰۶
بانک کشاورزی ۶۰۳۷۷۰۱۰۳۹۷۶۸۳۷۶
واریز نقدی به یکی از حسابهای زیر (بنام مهندس آروین Mohammad Arvin):
بانک صادرات ۰۳۱۱۰۵۳۱۹۸۰۰۷
بانک سامان ۱-۱۰۴۳۵۱۳-۲۴-۹۲۰۱
بانک کشاورزی ۴۴۳۵۹۲۲۳۱